Çocuk Merkezli Oyun Terapisi Ne İşe Yarar?

Oyun terapileri, yönlendirme ve yönlendirici olmayan başlığı altında da sınıflandırılır. Çocuk ile terapist arasındaki ilişkinin seyrini de içeren bu iki tür sınıflandırma, çocuk merkezli oyun terapisinin de özelliklerini belirler. ÇMOT olarak kısaltacağımız terapi süreci yönlendirme olmaksızın çocuğun iç dünyasını yansıtma olanağı tanır. Bugün en çok kullanılan oyun terapi yöntemlerinden biri de ÇMOT'dir. Peki çocuk merkezli oyun terapisi nedir, ne işe yarar? Bu soruları merkeze alarak oyun terapisinin işlevlerine ve eğitimine odaklanacağız.

Çocuk Merkezli Oyun Terapisi Neden Önemlidir?

Oyun terapilerindeki genel amaç, çocuğa doğal ortamı olan oyun aracılığıyla ulaşmaktır. Genel bir psikoterapi tekniği çocuğa yabancı geleceği için istenilen sonuçları elde etmek pek mümkün değildir. Oyun terapileri de çocuğun kendini, kendi doğal alanında ifade etmesine önayak olur. Böylece çocuk, alışagelmiş oyununu oynarken arka planda terapist onu istediği gibi gözlemleyebilir. Çocuk merkezli oyun terapisi ise yönlendirme içermeyen bir süreçle çocuğun oyun oynamasını gözlemler.

Çocuğun merkezde olduğu bir terapi uygulaması hazırlayan ÇMOT, güven verici bir ortam sunar. Tüm psikoterapi ve danışmanlık hizmetlerinde olduğu gibi danışan çocuğun terapiye hazırlanması için öncelikle güvenebilmesi gerekir. Hem terapiste hem de terapi ortamına. Çocuk merkezli oyun terapisi, güveni terapi için zorunlu bir ön koşul kabul eder ve çocuğun güvenini kazanmak için terapiste birtakım sorumluluklar yükler. ÇMOT göre oyun terapisti;

• Çocuğu yargılayıcı ve küçük düşürücü bir üsluptan uzaktır.
• Çocuğun terapide aktif olmasına izin vererek onu yönlendirmeden uzak durur.
•  
• Duyarlı bir şekilde hareket ederek çocuğu takdir edici bir üslup kullanır.
• Çocuğu yönlendirerek onu yönetmez ve davranış değişikliğine sevk etmez.
• Terapideki ilişki ve iletişime güvenir. Çocuğun, ilerleyen aşamalarda -ilişkinin seyrine göre- iyileşme eğilimi göstereceğine inanır.
• Çocuğun onu oyuna davet etmesini bekler, bu aşamaya kadar herhangi bir yönlendirme ile oyuna dahil olmaz.
• Çocukla güven verici bir iletişim kurar; fakat aşırı samimiyetin yarattığı sınırsızlığa geçit vermez.
• Çocuğun iç dünyasını aydınlatma misyonunu üstlenirken onu yüreklendirici bir tavır benimser ve harekete geçirir.

Yukarıdaki tüm maddeler, genel psikoterapi ve danışmanlık hizmetinin etik kuralları olsa da oyun terapistinin bu kuralları tekrardan gözden geçirmesi gerekir.

Çocuk merkezli oyun terapisinin temellerini kuran Virginia M. Axline oyun terapisinin neden önemli olduğunu şöyle aktarıyor:

"Çocuk özgürce ve yönlendirilmeden oynadığında kişiliğini ortaya koyar. Bağımsız bir düşünce ve eylem süreci sürdürür. İçindeki gün yüzüne çıkmak için onu zorlayan duygu ve tutumları dışavurur." Oyun Terapisi Kitabı

Virginia Axline'nın söylediği gibi çocuğun deneyimleri ve aslında iç dünyası, kendini özgür hissettiği oyunlar aracılığıyla ortaya dökülür. Çocuğun oynadığı oyunlardan ve seçtiği oyuncakların rollerinden öğrenilecek pek çok detay vardır. Özellikle travma, kaygı bozukluğu ve çocuk depresyonu rahatsızlıkları, oyunun oynanış tarzını da etkileyebiliyor. Bununla birlikte ÇMOT'nin yöntemleri, anksiyete, fobi ve korkuların yarattığı belirti şiddetlerini aşama aşama azaltıyor.

Günümüzdeki çocuklar daha çok mobil ve video oyun tercih etse de oyun oynama ve bu yöntemle katarsis yaşama etkinliğinden vazgeçilmiyor. Bu tür oyunlarla da kendilerine bir alan yaratıyorlar ve iç dünyalarını yansıtacak birtakım sembollere yönelebiliyorlar. Özellikle günümüzdeki çocuklara ulaşmak biraz daha zorlaştığı için ÇMOT aracılığıyla çocuğun duygudurumlarına dair bilgi edinme yolu tercih edilebilir. Peki çocuk merkezli oyun terapisinin yararları nelerdir?

Çocuk Merkezli Oyun Terapisinin İşlevleri

ÇMOT, 2 ile 11 yaş aralığındaki çocuklara uygulanır. Bu yaş aralığındaki çocuklar oyun oynamaya daha yatkın olduğu için ÇMOT'nin yararları çok daha net bir şekilde gözlemlenebiliyor. Otizm, öğrenme güçlüğü ve ileri düzeydeki nörolojik kökenli problemler gibi durumlarda çocuk merkezli oyun terapisini başvurmak doğru olmayacaktır. Yalnız bu sorunların yarattığı kaygı, korku veya fobileri iyileştirmek ve çözüm yolunu açmak için oyun terapisine başvurulabilir.

Yönlendirme içermeyen bu terapi türünün genel faydalarını ise şu şekilde sıralayabiliriz:

• Çocuk, yaşadığı duygusal sıkışıklığı oyun odasında ifade ederek rahatlar.
• Aile, çocuğun yaşadığı durumlar ile ilgili bilgi sahibi olur.
• Çocuğun yaşadığı duygudurumuna karşı çözüm yolu keşfedilir.
• İleride yaşanabilecek ciddi ruh sağlığı sorunlarının önüne geçilir.
• Çocukların kendilik bilinci gelişir ve özsaygı, özgüven gelişimlerine katkı sunulur.
• Çocuk, terapinin ilerleyen aşamalarında sınırlarını ve sorumluluklarını daha net bir algılar.
• Kaygı ve korkularına karşı nasıl hareket edeceğini öğrenir.

Genel olarak çocuk merkezli oyun terapisinin işlevleri böyle. Özellikle ruhsal duygudurum bozukluklarında fayda sağlayan oyun terapisi, başlangıçta yönlendirme olmadan daha sonra ise çocuğun isteğine göre yönlendirme içererek ilerleyebilir.

Çocuk Merkezli Oyun Terapisi Hangi Çocuklara Uygulanır?

Erken çocukluk döneminde bazı deneyimler ve duygudurumları, çocuklar için sarsıcı bir geri dönüşe sebebiyet verebilir. Böyle bir durumda çocuk, agresif davranışlar sergileyebileceği gibi içe kapanık bir ruh hâline de bürünebilir. Çocuk merkezli oyun terapisi yöntemi ise duygusal sorunları aşmak ve mevcut davranışı aşama aşama dönüştürmek amacı taşır. Yalnız davranış değişikliği, terapinin ilerleyen aşamalarındaki bir hedeftir.

Öncelikle çocuğun mevcut durumu ile ilgili bilgiler veren yönlendirmesiz oyunu gözlemleme aşaması vardır. Ayrıca çocuk merkezli oyun terapisi, ruh sağlığı ve davranış bozukluğu ile ilgili vakaları kabul eder. Yine tek seanslık bir terapinin de uzun vadede bir yarar getirmeyeceği biliniyor.

Çocuk merkezli oyun terapisinin yarar sağladığı başlıca vaka konuları; çocuk depresyonu, ayrılık anksiyetesi, travma sonrası stres bozukluğu ve özgüven eksikliği gibi durumlardır. Nörolojik- zihinsel kaynaklı bozukluklar ve sorunlar için ise oyun terapisi dışındaki psikoterapi yöntemlerine veya klinik sağlık birimlerine başvurmak gerekir.

Çocuk Merkezli Oyun Terapisi Eğitimi Ne İşe Yarar?

Çocuk merkezli oyun terapisi, çocuğun aktif bir danışan olmasına izin verir. Böylece onun içsel süreçlerine daha yakından tanık olur. Çocuk merkezli oyun terapi eğitimi de uygulayıcı süpervizyon sunarak terapötik oyunun nasıl uygulanacağına dair bilgiler aktarır. Eğitim, terapinin nasıl uygulanacağına dair bilgiler içermekle beraber oyun terapistinin hangi özelliklere sahip olması gerektiğine de değiniyor. Sertifikalı oyun terapisi eğitimi, terapist olma yolunda kursiyere bilgi ve beceriler kazandırmayı hedefliyor. Klinik psikoloji eğitimi alanlar ve oyun terapisi eğitimini tamamlayanlar, alan içi bilgilerini geliştirerek oyun terapisti olma yolunda ilerleyebilirler. Özellikle her iki eğitim seçeneğinin süpervizyon aşamaları, beceri ve alan deneyimi kazanmanın da kaynağını oluşturuyorlar.

Çocuk merkezli oyun terapisini ele alarak oyun terapisinin genel faydalarına odaklandık. Eğer psikoloji veya PDR bölümlerinde öğrenci ve mezunsanız klinik psikoloji eğitiminden önce oyun terapisi eğitimi alarak meslek bilgilerinizi artırabilirsiniz. Eğitim ile ilgili detaylar için kurs sayfamıza yönelebilirsiniz.